Mae Marian Delyth yn ffotograffydd Cymreig a ddaeth i garu cyfrwng ffotograffiaeth tra’n astudio dylunio graffeg yng Ngholeg Celf Casnewydd yn y 1970au. pan fyddai hi’n taro mewn i ddarlithoedd yr Ysgol Ffotograffiaeth Dogfennol dan arweiniad David Hurn.
Aeth ymlaen I astudio yng Ngholeg Polytechnig Birmingham cyn dechrau ar ei gyrfa a fu’n bennaf yn y diwydiant cyhoeddi yma yng Nghymru.
Mae ei gwaith ffotograffig i’w weld mewn llawer o lyfrau megis ‘100 lle i’w weld yng Nghymru’ a enillodd gwobr Llyfr y Flwyddyn ac ‘Enlli tu hwnt i’r Swnt’ (traethawd ffotograffig estynedig o’r ynys).
Mae ei gwaith wedi ei gyhoeddi yn helaeth mewn cylchgronau ac mae wedi arddangos ei gwaith yn gyson yma Yn y D.U. a thu hwnt.
Winnie Jenkins, Brynhyfryd, Bontnewydd, Mynydd Bach, Ceredigion. 1977
Y llynedd cafwyd arddangosfa arolwg unigol fawr, dathliad o 50 mlynedd o waith, ei chynnal fel rhan ganolog o Wyl Ffoto Cymru yn y Ffotogallery, Caerdydd - a gyflwynodd yr arddangosfa fel a ganlyn:
Poster arddangosfa gyda’r ffotograff - Comin Greenham. 1986
“Mae Delyth yn ffotograffydd a dylunydd sy’n gweithio o’i stiwdio ym Mlaenplwyf, ger Aberystwyth, ac mae hi wedi gweithio’n ddiflino i ddathlu cymunedau ledled Cymru drwy ddogfennu achosion dros gyfiawnder cymdeithasol a hinsawdd sy’n effeithio ar gymdeithas yn lleol ac yn fyd-eang. Mae ei gwaith sydd wedi ei wreiddio yn y traddodiad dogfennol yn cyfathrebu straeon grymus y bobl a’r lleoedd sy’n eirioli dros gyfiawnder i iaith, tir a rhyddid.”
Ar ddiwedd gwrthdystiad Gwrth-apartheid, Caerdydd. 1986
“Mae Darnau/Fragments yn arddangos chwilfrydedd radicalaidd a chyson Delyth; yn adrodd stori am y profiad dinesig, milltir sgwar newidiol y Mynydd Bach; Cymru fel cenedl o ymgyrchedd; y traddodiad anghydffurfiol a chymunedau o Gasnewydd i Landudno, Ynys Enlli i Lydaw, oll yn ymdrin â phob pwnc gyda pharch a gofal.”
Protest gan Merched mewn Du yn erbyn trais yn erbyn merched, Aberystwyth. 2025
“Nod yr arddangosfa hon yw cadrnhau ei safle fel un o artistiaid mwyaf dylanwadol Cymru ac mae’n dathlu ei chyfraniadau sylweddol i hunaniaeth artistig a gweledol Cymru.”
Bydd y sgwrs yn Oriel Colwyn yn disgrifio’r broses o archwilio ei harchif wnaeth arwain at yr arddangosfa a’i gwaith diweddar.
Ymgyrch o blaid môr glân gan Syrffwyr yn erbyn carthffosiaeth, Aberystwyth. 2024
*Ffotograff Portread: (c) Laurentina Miksys